Subida do Padre Placer ao monte Breamo. Unha crónica que fixo en castelán en 1972 e que eu traducín á nosa lingua

Os cantares populares falan do coto de San Miguel ou da cuíña de San Miguel de Breamo como unha das principais atraccións pontedeumeñas, e non lles falta razón. A importancia da súa paisaxe e da súa historia artística non ten igual na zona costeira que vai desde A Coruña ata Ferrol.

¿Quen non ensaiou a ascensión ao cume do monte, peregrino á santa capela, levantada a finais do século XII e punto estelar do románico da comarca? Ao seu carón, vagan as sombras dos Cabaleiros do Temple, rebolen os hábitos dos frades de Santo Agostiño e resoan os murmurios do Bo conde Fernán Perez.

Arredor da capela hai un campiño de herba fresca e apracible, “un lugar cobdiciadero para todo home cansado”, que diría o rioxano Berceo. Alí, baixo o abano dos plátanos e os piñeirais, atopamos sol, silencio e música. Deitado no verde tapiz e cos ollos pechados, todo o ser se troca en fontes de melodías interiores.

Hai algo nas alturas do coto que fortifica a alma e fai sentir a alegría de vivir. Esperta o desexo de recuar, vogar cara atrás e deter os acontecementos. Nas mornas horas do verán, apetecería ser monteiro maior e, cun corno de caza de marfil, invocar os corzos lixeiros e levalos a beber na Fonte da Quintiá.

Na paz do Breamo, esvaecen as malas ideas, préganse as negras ás, desátase o apetito e a voz e a oración fanse rumor (Foto de Ángel Cendón).

Sentímonos elevados. Preto do arcanxo nacen ás no noso corazón. Sábese un máis forte baixo a espada de san Miguel.

Así e todo, a beleza natural non sempre se alía co proveito material. Eu penso que o Breamo é unha anguria para Pontedeume. Prívao da plena visión do mar aberto, dificulta a saída natural cara a Betanzos e A Coruña, convértese en ventosa das nubes e, máis dunha vez, guinda sobre a vila torrentes devastadores de auga e enxurro. No verán, non defende o pobo dos rigores do sol, e no inverno, dálle unha sombra temperá, róuballe a luz e auméntalle o frío. Tan avaro é das súas augas que só lle manda á ría uns poucos fiíños líquidos.

Malia que se vai conquistando devagariño, talvez sexa a causa o Breamo de que a vila non medre, nin se estenda, nin ofreza terras e ribeiras amplas, tanto para a industria como para unha explotación agrícola aceptable. O Breamo resulta, neste sentido, un amigo íntimo e pesado ao que se estima e atura, pero que se quixera ver lonxe.

Subir ao cume do Breamo en días luminosos e solleiros é gozar dunha visión paradisíaca, de panorámicas sen par.

Así e todo, se a subida é o oito de maio ou o vinte e nove de setembro, daquela, cómpre engadirlle á contorna natural a paisaxe humana, mestura de mariñá e montesía. Son días para o culto litúrxico na santa capela, para cantar as gabanzas da empanada e dos demais produtos da cociña pontedeumeña; e non sería estraño que baixedes do monte sen vos decatar, porque… o viño éche moi fresco no coto.

A natureza, a relixión e a arte abrázanse coas horas do día nas alturas do monte.

Desde alí baila gozosa a alma un ballet de cumes, do coto a Andrade, do Castelo a San Martiño, desde aquí a Soaserra e das Neves a Cabanas, para volver ao escenario da ría, decorada en verde, en crenchos, en luz e en augas (Foto de Felipe Galego).

Nunca estiven en San Miguel de Breamo nas noites lóbregas de tempestade, pero imaxino a canción xigante do piñeiral en queixas, a voz múltiple do mar subindo á capela, en refachos de sinfonía wagneriana (Foto de Ángel Cendón).

Tomado e traducido de Gumersindo Placer López: "Ascensión al monte Breamo (1972)", en Crónicas de mi rincón natal, A Coruña, 1977, p. 150-152.